Het Paterswoldsemeer is een meer aan de zuidkant van de stad Groningen. De meest recente uitbreiding van het meer vond plaats in 1982 toen er een verbinding werd gemaakt met het noordelijker gelegen Hoornsemeer, om zo een groter recreatiegebied te hebben. Hierdoor werd het meer verdubbeld in oppervlakte. Op de grens van de twee meren bevinden zich de eilanden de Fokken en de Zweerden. Het huidige meer (incl. het Hoornsemeer) heeft een grootte van 270 ha en heeft een vaarverbinding via de schutsluis de Nijveensterkolk met het Hoornsediep en zo met het Noord-Willemskanaal. Pal ten noorden van het meer ligt de oude nog meanderende loop van de Drentsche A. Over het dijkje ernaast loopt het Pieterpad. Aan de zuidkant van de Meerweg, de weg van Haren naar Paterswolde, pal langs de zuidzijde van het meer, ligt het Friese Veen, dat eveneens is ontstaan door afgraving van het veen. Dit gebied is in beheer van Natuurmonumenten. Boothuizen en op de achtergrond de vuurtoren Het Paterswoldsemeer is ontstaan in de 16e en 17e eeuw door afgraving van het veen in het gebied dat ook wel Neerwolde wordt genoemd. Een van de recreatieverenigingen die aan het meer bestaan, is daar naar genoemd. De vereniging heet evenwel Meerwold, omdat de oprichters van de vereniging waarschijnlijk dachten dat het wold iets met het meer te maken had. In het begin van de 20e eeuw werd het gebied ontdekt door welgestelde recreanten. Dat was ook de tijd dat veel van de huidige in het oog vallende locaties werden aangelegd. De bekendste hiervan zijn de Paalkoepel, een op palen gebouwd paviljoen (thans café-restaurant), het voormalige Familiehotel Paterswolde en het clubhuis van de zeilvereniging De Twee Provinciën. Aan de noordkant van het meer in zijn oude omvang, was in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog geen sprake van recreatie, maar werd de vruchtbare veengrond gebruikt als tuin. Boeren uit Eelderwolde stelden aan inwoners van de stad Groningen grond aan het meer beschikbaar als volkstuin. In de loop der jaren zijn de gebruikers van die tuinen huisjes gaan bouwen om de week- einden in door te brengen. Op deze manier zijn aan de noord- kant van het oude meer vele recreatiewoningen gebouwd die het meer een bijzonder accent verlenen. In de jaren 1970 is deze kant van het meer uitgebreid gereconstrueerd. Niet alleen zijn de stukjes niet ontgonnen veen (eilandjes) toen van beschoeiingen voorzien en opgehoogd waardoor zij niet zijn verdwenen, maar ook is de wildgroei van recreatieve verblijven aangepakt. Door de aanleg van riolering, waterleiding en een ontsluitings- weg is de intensiteit van de verblijfsrecreatie aan deze kant van het meer enorm toegenomen. De regelgeving van de betrokken gemeenten Haren, Groningen en (thans) Tynaarlo volgde met gelijke tred.

 sluis Nijveensterkolk